‘Mag ik dan thuis sterven?’ vroeg hij hoopvol.
Zijn vriendelijke gezicht keek de arts vragend aan.
Er viel een stilte.

Het was een moeizaam moment. Deze meneer had net een maand geleden zijn eerste chemokuur gehad. Nu was hij opgenomen wegens pijn en toenemende benauwdheid. Dat de kanker in een ruime maand zo enorm veel gegroeid zou zijn, had niemand zien aankomen. Dit was het ergste scenario. De longarts kon dit echter nog niet 100% bevestigen en een familie gesprek met de hoofd behandelaar ging nog plaatsvinden later op de dag. Meneer had nog meer vragen. Hij praatte er snel overheen.

‘Ik vind het zo vervelend dat ik niet meer kan doen. De pijn is nu onder controle, maar mijn conditie stelt niets meer voor.’
Puffend lag hij in bed. Hij had twee zinnen gezegd. Zijn vrouw liet zijn arm los en stond op om de zuurstof wat hoger te zetten.
We bespraken een fysiotherapeut. De ziekte zelf. De mogelijkheden van de pijn en vermoeidheid. Vocht in de longen, een longontsteking, en ga zo maar door. Maar de vochtafdrijvende medicijnen hadden niets uitgehaald en de longfoto liet geen ontsteking zien. Een moeilijk moment, waarbij je als verpleegkundige meer weet dan de patiënt.

De dienstdoende longarts zei aan het einde van het gesprek: ‘Nu hebben we alles wel besproken, maar zijn we niet ingegaan op uw wens om thuis te sterven. Zullen we dit bespreken?’. Meneer fronste zijn wenkbrauwen. De longarts kwam naast hem op bed zitten. En zijn vrouw pakte een stoel. Wat er toen gebeurde was mooi. Meneer vertelde over zijn wens om naar huis te gaan, comfortabel te zijn en geen benauwdheid meer te ervaren. Natuurlijk was er medicatie gestart wat allemaal zou moeten werken, maar hij was op. Het hoefde niet meer en wilde thuis sterven.

In de namiddag, na mijn dienst, had deze meneer samen met zijn vrouw een familie gesprek met de hoofdbehandelaar. Hierin werd duidelijk dat het ging om toename van de kanker en dat er gekeken moest worden om naar huis te kunnen gaan. Meneer wilde euthanasie; thuis sterven in dit geval. Het was een lijdensweg geworden. Hij ervoer geen kwaliteit van leven meer en had al twee jaar een weg vol met obstakels moeten doorstaan. Het was genoeg.

In de komende uren werd hij meer benauwd. En toen ik de volgende dag mijn avonddienst begon, zag hij het allemaal niet meer zitten. De ademhaling ging omhoog, zuurstof opnemen was moeizaam, plassen lukte bijna niet meer en het enige wat hij deed was op bed liggen. Zijn vrouw en zoon zaten bij hem en we bespraken zijn euthanasie wens. Ik vraag vaak wat kwaliteit van leven voor mijn patiënten betekent. Want ik kan wel iets ervaren als kwaliteit, maar als je ziek bent en niet meer beter wordt, wat is kwaliteit van leven dan nog en wat ervaart de patiënt?
‘Ik vind het maar knap hoe u alles aanpakt. Zo vast beraden en doordacht. U neemt u hele familie mee in het besluit en dat vinden zij zichtbaar fijn.’
Meneer was dankbaar. Maar het klopte. De warmte die deze familie uitstraalt is zo mooi om te zien. Het er voor elkaar zijn en in rust over de moeilijkste onderwerpen praten. En het belangrijkste. Iedereen liet elkaar in zijn waarde. En zo werd de euthanasie wens besproken.

De longarts kwam weer langs om alles in gang te zetten. Van de fentanyl pomp werd over gegaan op een morfine pomp. Morfine kan namelijk in de thuissituatie makkelijker toegediend worden dan fentanyl. De ketanest pomp zou langzaam worden verlaagd en er zou een evenwicht gezocht worden voor goede pijnstilling. Er zou.
‘Het hoeft voor mij niet meer. Ik houd het niet meer vol. Ik trek het niet meer.’ vertelde meneer toen hij deze plannen hoorde.
In het ziekenhuis sterven was niet zijn wens, maar werd toen wel besproken. En hiermee ging meneer eigenlijk zo snel als hij kon mee akkoord. Zolang hij maar vrij was van die benauwdheidsklachten. Met elke ademteug leek het of hij geen lucht binnenkreeg, ging zijn lichaam zweten om te kunnen werken en werd hij meer vermoeid. Het was geen doen meer.

We spraken af dat we sedatie zouden gaan starten. Omdat hij zoveel last had van die benauwdheidsklachten, was dit de beste optie. Dit betekent dat hij in slaap zal worden gebracht met Midazolam en zal overlijden aan de gevolgen van de ziekte, maar niet aan de medicatie. Euthanasie was op deze korte tijd niet te bewerkstelligen.

Het was een kille sfeer op de afdeling. Alle familie kwam tegelijkertijd afscheid nemen. Iedereen kon nog met hem praten. Zijn vrouw coördineerde alles en zijn kinderen bleven zo kalm. Na een uur gepraat te hebben, geskyped te hebben met andere familie leden was het tijd. Hij had de zeggenschap. Hij vertelde wanneer ik de Midazolam moest toedienen. Aangezien hij veel pijnmedicatie had, was de kans groot dat hij gelijk zou gaan slapen. Maar goed ook dat we daarop gerekend hadden, want dit deed hij ook. Vredig, rustig, in een kamer met al zijn geliefden. Op zijn manier, op zijn tempo. En hopelijk zonder benauwdheidsklachten.